Główny przegląd jesienny
Przygotowywanie rodzin do zimowli ||  Główny przegląd jesienny || zimowla
Okres zimowli, zwłaszcza w surowych warunkach klimatycznych kraju, jest dla pszczół okresem trudnym. Toteż wiele zależy tu od właściwego przygotowania pasieki do zimy. Polega ono nie tylko na zapewnieniu zapasów pokarmu i ocieplenia gniazd ale również i to w znacznym stopniu na przegotowaniu samych pszczół. Dobrze przygotowana rodzina znacznie łatwiej znosi trudy związane z okresem zimowli i z mniejszymi stratami wychodzi na wiosnę.
  Pszczoły zimują zebrane w tzw. kłąb zimowy, wewnątrz którego bez względu na wysokość temperatury poza ulem, musi być utrzymana temperatura plus 18 do 30 stopni. W niewielkiej tylko warstwie pszczół na obwodzie kłębu, jest ona niższa. I tu jednak nie może spaść poniżej 10 - 12 stopni, przy niższej pszczoły tracą zdolność ruchu a po pewnym czasie zamierają.
  Niezbędne dla normalnego przebiegu zimowli pszczół ciepło wytwarzają pszczoły znajdujące się w głębi kłębu, w wyniku spalania w swoich organizmach pobieranych zapasów cukru i pracy ich mięśni. Pszczoły tworzą zwartą otoczkę kłębu mają za zadanie chronić go od ulatniania się wytwarzanego ciepła na zewnątrz oraz przenikania zewnętrznego chłodu do kłębu. Zimowla będzie więc przebiegała tym pomyślniej im łatwiej będzie pszczołom zachować odpowiednią temperaturę i im mniej energii wydatkują na uzupełnienie traconego ciepła. Rozpatrzmy w jaki sposób pszczelarz może im pomóc.
  Produkcja ciepła w kłębie zimowym będzie dokonywana mniejszym nakładem energii jeżeli kłąb ten będzie duży, złożony ze znacznej liczby pszczół. Na jedną pszczołę przypada wówczas mniej pracy związanej z wytwarzaniem ciepła. A wiemy, że pszczoła żyje tym krócej im więcej i intensywniej pracuje. W rodzinie słabej zimowy kłąb ma średnicę niewielką a liczba pszczół w jego wnętrzu jest na tyle mała, że każda z nich musi ponieść znaczny wysiłek, by utrzymać w nim odpowiednią temperaturę. Zwiększony wysiłek ogrzewania pociąga za sobą częstsze pobieranie pokarmu przez pszczoły i szybciej dochodzi do przepełnienia jelita tylnego. Zimowla staje się nie spokojna, kłąb częściej rozluźnia się, więcej ciepła jest tracone i warunki zimowli się pogarszają. Rodzina przygotowana do zimowli musi więc być silna, by liczba pszczół ogrzewających zimowy kłąb była jak największa. Również stosunek powierzchni kłębu, przez które ciepło wydostaje się na zewnątrz, do jego wnętrza gdzie to ciepło powstaje, będzie w tym kłębie znacznie korzystniejsze.
  Niezależnie od liczby pszczół tworzących kłąb, pojedyncze pszczoły muszą odpowiadać określonym wymogą. Powinny to być pszczoły młode, niespracowane przed zimą i posiadające znaczne zapasy tłuszczu nagromadzonego w ich organizmach w okresie późnego lata i wczesnej jesieni.
  Siłę rodziny przed zazimowaniem zapewnia ich intensywny rozwój w okresie od połowy lipca do końca sierpnia - początku września. Pszczoły wygryzione z czerwiu sprzed tego okresu nie dożywają zimy ginąc jeszcze w czasie jesieni. Niewskazane jest również przedłużanie okresu czerwienia na dalsze dni września czy października, gdyż zbyt młode pszczoły nie zdążą przed nastaniem chłodów przygotować organizm do zimowli. Jako kondycyjnie słabe osypią się z kłębu już w styczniu czy lutym, pogarszając warunki zimowli pozostałych.
  Celem zorientowania się w stanie i potrzebach poszczególnych rodzin po zakończeniu okresu letniego oraz właściwego zapoczątkowania przygotowań do zimowli wykonuje się tzw. główny przegląd jesienny całej pasieki.