COTEHARDIE

Mimo, że pojęcie to pojawia się dość często, w rzeczywistości tylko kilka szczegółów jest bliżej znanych o tym elemencie stroju noszonym od późnego wieku XIII do wieku XV.

W przypadku mężczyzn był to ubiór typu surcoat, rozpinany na przedzie, otwarty i zapinany na guziki po bokach. Z początku rękawy były dosyć szerokie później zastępowano je rękawami sztucznymi. Wspomina się też cotehardie jako swego rodzaju suknię. Zdaje się też, że w ten sposób nazywano pierwsze krótkie suknie (gown) dla mężczyzn.

COTEHARDIE-NORRIS

 Wiek XIV – mężczyźni

    1307-1399: Cotehardie lub tunika była dopasowana w talii i biodrach (a w późniejszym okresie także podszywana na klatce piersiowej), dodająca sylwetce sztywności, a zachowaniu wyniosłości. Cotehardie była na tyle wąska, szczególnie w talii, że osoba ją nosząca potrzebowała pomocy przy ubieraniu i rozbieraniu. Ten wąski charakter stroju dominował także w innych częściach garderoby. Wąskie nogawice oraz ostro zakończone, długie noski wymagały nawet charakterystycznego sposobu chodzenia – pełnego napięcia ze swoistym „wyrzucaniem” nóg na zewnątrz.

 1327 – 1377 – Edward III: Cotehardie to strój dopasowany w ramionach, talii i biodrach. Składała się ona z czterech części zszytych ze sobą na tyle, po bokach oraz z przodu, gdzie była zapinana. Czasami szwy po bokach nie były do końca zaszywane – około 3-4 cali od dołu zostawało otwarte i zapinane na guziki, takie same jak na przedzie. Cotehardie przedstawiona na rysunku 313 zrobiona jest z dwóch kolorów – białego i czarnego i dodatkowo jest haftowana po obu stronach lub tkana w złote wzory. Złote szarfy przy pachach schodzą się na przedzie, a cały strój zapinany jest na drogocenne lub emaliowane guziki od góry do dołu. Rękawy, które w tym przypadku sięgają jedynie do łokcia, zostały albo wycięte osobno i wszyte do środkowej części, albo też wycięte razem z częściami środkowymi. W przypadku tej konkretnej, biało czarnej cotehardie prawy rękaw jest cały biały, a lewy czarny. (jeżeli cotehardie szyte było z ćwiartek wtedy rękawy były dwukolorowe, natomiast szwy zamiast na przedzie i tyle występowały po bokach rękawa). Do rękawów przyłączano także tzw. Tippety (tippets – czasami nazywano tak także ogony kapturów) – szerokie na 3 cale i długie nawet do pięciu stóp taśmy, które jednym końcem przyszyte były wokół ramienia, natomiast drugi koniec opadał do ziemi. Były one zawsze białe, wykonane z sukna, jedwabiu lub lnu. Przykładano ogromną wagę do tego, aby nie miały one żadnych fałd, dlatego też, gdy ich nie noszono trzymano je pomiędzy drewnianymi listwami, żeby były „wyprasowane” (dotyczy to zarówno tipettów przy strojach damskich jak i męskich. Od około 1325 roku zaczęto nosić trochę zmienioną cotehardie, identyczną jak jupon noszony przez rycerzy jako część uzbrojenia – rys. 449 s.321. Nadal był to strój mocno dopasowany do wysokości talii, jednak dolna część wokół bioder krojona była już po kole i układała się w fałdy sięgając do połowy ud. Ten rodzaj cotehardie noszony był na szczególne okazje przez szlachtę, ale nosili go też przedstawiciele klasy średniej zwłaszcza w początkowym etapie omawianego okresu(rys 361 s. 255).

1377 –1399 – Ryszard II: W tym okresie cotehardie została znacznie skrócona, w porównaniu z poprzednim okresem, i sięgała jedynie za linię bioder choć czasami noszono nawet krótsze. Czasami ta skąpość stroju (również nogawice były dosyć wąskie) wzbudzała złośliwe uwagi. Rys. 346 s. 246 przedstawia młodego człowieka ubranego w najmodniejszą w tym okresie cotehardie – jaquette lub jak czasami ją zwano – courtepy. Był to strój bardzo krótki, często szyty z dwóch kolorów ułożonych w szachownicę. Noszono ją jako szatę wierzchnią na kubrak lub dublet, był to jednak strój dopasowany w ramionach i klatce piersiowej, zapinany na przedzie od góry do dołu i wąsko spinany wokół bioder, sięgając tylko odrobinę poniżej ich linii odsłaniając w ten sposób całe uda. Nowością był stojący kołnierzyk sięgający aż do ucha. Był on zaokrąglony na przedzie i kontynuował linię ramion. Na rysunku rękawy są dopasowane i zakończone mankietami. Częstymi ozdobami tego stroju były hafty i kamienie szlachetne, przy czym te ostatnie raczej jako wyraz ekstrawagancji. Cotehardie noszone przez dwór oraz szlachtę były zazwyczaj bardzo kosztowne. Ta noszona przez Ryszarda II została wyceniona na 30 tysięcy marek.

Takie znaczne skrócenie górnej części stroju spowodował, że dużo więcej uwagi poświęcano odpowiedniemu krojowi i wyglądowi odsłoniętych nóg.

Około roku 1385 modne były cotehardie z szerokimi rękawami. Rys.352 s.250 przedstawia młodego mężczyznę w takim właśnie stroju haftowanym we wzór „łąki pełnej białych i czerwonych kwiatów (sugerowałoby to, że cotehardie wykonana jest z zielonego sukna lub jedwabiu). Dolny brzeg kurtki oraz brzeg kołnierzyka obszyte są białym futrem, brzegi rękawów są dookoła wyhaftowane złotym wzorem, a od spodu podszyto je jedwabiem w kontrastującym kolorze. W talii mężczyzna spięty jest złotym pasem, do którego na łańcuszkach przymocowane są złote dzwoneczki.

Rys 355 s. 252 przedstawia modnego mężczyznę z ostatniej dekady wieku – krótka cotehardie ma najmodniejsze w tym okresie workowate rękawy, które są dopasowane w ramionach, rozchodzą się w swoisty worek w okolicy łokcia i są zebrane i zapięte w nadgarstku. Cotehardie jest dwukolorowa – po jednej stronie biała z czarnym haftem, a po drugiej czarna z białym. Całość stroju dopełniają tzw. Crackcows, czyli wyjątkowo długie noski nogawic  lub butów przyczepione złotym łańcuszkiem do podwiązek.

WIEK XIV – Klasa średnia: w tym przypadku cotehardie nie była może aż tak wytworna i modna za to znacznie wygodniejsza. Zapinano ją na przedzie na całej długości, tipetty były średniej długości. Mężczyzna przedstawiony na rys. 362 s. 256 ma na sobie dwukolorową cotehardie (podobnie jak nogawice), a spod jej rękawów wystają rękawy dubletu w innym kolorze. Rękawy cotehardie mogły też być wycięte w prostokąt poniżej łokcia tak jak to przedstawia rys.372 i 373 s. 259.

inne rysunki strojów

1,2,3,4,5,6,7