Żywienie

Rodzaje pasz w żywieniu królików: Pasze treściwe || Pasze objętościowe soczyste || Pasze objętościowe suche || Paszedodatkowe || Pasze mineralne i witaminowe || Potrzeby pokarmowe królików: Ogólne zasady żywienia królików || Potrzeby pokarmowe królików dorosłych || Potrzeby pokarmowe królików młodych || Przygotowanie karmy || Zadawanie karmy

Pasze objętościowe soczyste
Pasze te dostarczają pewną ilość łatwo strawnych węglowodanów (w postaci skrobi, cukrów, pewnej ilości błonnika), witamin i związków mineralnych oraz dużo (70 - 90 %) wody. W tej grupie pasz podstawowe znaczenie mają ziemniaki, okopowe korzenie, zielonki oraz kiszonki .
- Ziemniaki - są pełnowartościową paszą w żywieniu królików; dostarczają wysokokalorycznych węglowodanów (skrobia) i zastępują pod tym względem pasze treściwe . Nie mogą one zastąpić one jednak pasz treściwych pod względem zawartości białka oraz tłuszczów. Z węglowodanów w organizmie zwierząt wytwarzana jest przede wszystkim siła i ciepło, a także tłuszcz. Znaczenie pasz węglowodanowych jest więc szczególnie duże w okresie zimy, kiedy organizm narażony jest na dużą utratę ciepła.
- Okopowe korzeniowe - podawane są królikom w okresie od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Spośród tych pasz najlepsze dla królików są buraki pastewne i półcukrowe oraz marchew, zwłaszcza dla młodzieży i karmiących samic, ze względu na właściwości dietetyczne i mlekopędne. Dobrą paszą dla królików jest również brukiew, natomiast rzepę ścierniskową i buraki ćwikłowe jedzą one mniej chętnie. Mimo to jednak z braku lepszych pasz można je także podawać królikom, ale w niewielkiej ilości i z dodatkiem innych pasz objętościowych.
- Zielonki - są podstawową paszą w żywieniu królików w okresie letnim. Największe znaczenie mają tutaj uprawne rośliny motylkowe, jak koniczyna, lunicerna, wyka, peluszka, bobik groch, esparceta, komonica, seradela i łubin słodki. Łubin gorzki (zarówno w postaci zielonki, jak i siana) nie nadje się dla królików, gdyż może wywołać u nich grożne zatrucia. Zielonka z roślin motylkowych stanowią doskonałą paszę dla królików, jakkolwiek jej stosowanie wymaga pewnej ostrożności .
Obok roślin motylkowych duże znaczenie w żywieniu królików odgrywają także takie rośliny uprawne jak: kukurydza, słonecznik, cykoria, topinambur (bulwa), żywokost pastewny, gorczyca biała, szporek, malwa pastewna oraz kapusta pastewna i jarmuż. Te ostatnie, jako rośliny niewrażliwe na mróz, mogą być pozostawione na polu i skarmiane dopiero w okresie zimowym, co stanowi ich wielką zaletę .
W żywieniu królików stosuje się także zieloną nać ziemniaczaną , pędy pomidorów, liście oraz główki buraków i rzepy, nać marchwi, odpadki z kapusty białe i włoskiej oraz łodygi i liście fasoli. Szczególnie chętnie jedzą one liście i inne odpady z kalafiorów. Na karmę dla królików można wykorzystać również odpady owoców, jakkolwiek ich wartość odżywcza jest nieduża. Mniej przydatne są liście chrzanu, szpinaku, rabarbaru, sałaty, kapusty czerwonej oraz kalarepy; mogą one być skarmiane w niewielkiej ilości i to łącznie z innymi roślinami zielonymi. Z upraw ogrodowych mogą być zadawane królikom jako dodatek do innych pasz zielonych takie aromatyczne rośliny jak : majeranek, zanyż, koper ogrodowy, kminek, cebula, czosnek, pietruszka, pory, mięta pieprzowa, lubczyk ogrodowy oraz lawęda. Niewielki dodatek tych roślin poprawia własności smakowe innych pasz, dzięki temu króliki chętnie je jedzą .
Bogate źródło zielonek dla królików stanowi trawa, zioła oraz chwasty. Trawa nie powinna pochodzić z miejsc nadmiernie wilgotnych lub stale zaciemnionych ziół i chwastów największe znaczenie w żywieniu królików mają: mlecz zwyczajny, mniszek lekarski (dmuchawiec), komosa biała (lebioda), pokrzywa zwyczajna, otrożeń polny (oset polny), nostrzyk biały i żółty, Komonica zwyczajna, wyka ptasia i płotowa, perz (liście i rozłogi), bylica pospolita, tasznik pospolity, barszcz zwyczajny, starzec wiosenny, podbiały pospolity, pięciornik gęsi, podagrycznik pospolity, babka zwyczajna, krwawnik pospolity, podróżnik błękitny, wrotycz pospolity (działa dietetycznie i odrobaczjąco), gorczyca świerzepa (ognicha), szporek polny, żółtlica drobnokwiatowa i złocień polny (jastrun) .
Mniejsze znaczenie (ze względu na małą wartość odżywczą lub mniej chętnie zjadane przez króliki) mają takie rośliny jak : rdest ptasi i powojowy, skrzyp polny, szczaw kędzierzawy, jasnota biała i różowa, farbownik lekarski, rumianek pospolity, łopian większy, kolendra siewna, mięta polna, wierzbówka wąskolistna, powój polny, dzika marchew, świerząbek zwisły, brukiew, rumianek bezpromienny, wrzos i żarnowiec miotlasty .
Niektóre rośliny muszą być skarmiane z pewną ostrożnością (tj. w małej ilości i zmieszane z innymi roślinami), gdyż w większej ilości mogą działać ujemnie lub też ich wpływ na stan zdrowotny królików nie został jeszcze dość wszechstronnie zbadany. Do roślin takich należą przede wszystkim: bodziszek łąkowy, ciemiężyca, dziurawiec, glistnik (jaskółcze ziele), gwiazdnica, jaskier jadowity, lepiężnik różowy, mak polny, przelot zwyczajny, rzodkiew świrzepa (łopucha), skrzyp błotny, szczaw zwyczajny, szczyr roczny, kozibród i wilczomlecz .
Zbierając pasze zielone do skarmienia w stanie świeżym lub po wysuszeniu, należy unikać roślin działających szkodliwie na króliki. Roślinami które mogą wywołać zatrucia u królików są: bieluń dziędzierzawa, blekot pospolity, bluszcz ogrodowy, chaber, bławatek, cis, czyściec, fiołek alpejski, glicynia, kąkol, kmieć błotna (kaczeniec błotny), konwalia, lulek czarny, naparstnica, nasturcja, obrazki plamiste, oleander, pokrzyk wilcza jagoda, psianka czarna, psianka słodkogórz, sasanka, szalej jadowity, szczodrzeniec, szczwół, tojad, wilczełyko, zawilec, zimowit jesienny i życica roczna .
- Kiszonki - w żywieniu królików dotychczas u nas nie są jeszcze bardzo rozpowszechnione, jakkolwiek wybitnie nadają się do tego celu. Szczególnie cenną karmą jest kiszonka z kukurydzy, trawy, roślin motylkowych lub liści kapusty. nadają się d zakiszenia wszelkie zielone (świeże) rośliny stosowane w żywieniu królików .
Kiszonka może być dawana królikom przez cały rok; w lecie jej znaczenie może być szczególnie duże w okresie długotrwałej suszy i spowodowanej nią braku zielonek. Nadaje się szczególnie dla karmiących samic (wpływa dodatnio na produkcję mleka) .
Kiszonka jest bardziej wartościowa, jeśli zrobiona jest z roślin młodych, nie zdrewnianych. W razie zakiszenia pasz o dużej zawartości białka , jak: lucerna, koniczyna, rawa itp., konieczny jest pewien dodatek pasz bogatych w węglowodany, jak wytłoki buraczane, parowane ziemniaki, melasa itp. Przekłada się nimi poszczególne warstwy paszy kisonkowej. Dodatek tych pasz chroni masę kieszonkową przed zepsuciem .
Pasze dla królików można kisić w różnych starych beczkach, kadziach innych większych naczyniach, staranie uprzednio oczyszczonych; naczynia metalowe muszą być powleczoną od wewnątrz farbą odporną na kwasy. W większych hodowlach królików wskazane jest zrobienie specjalnego zbiornika do kiszenia pasz. Zbiornik taki można wykonać z jednego lub kilku betonowych kręgów studziennych, ustawiając je na betonowej płycie i uszczelniając cementem miejsca ich styku. Zbiornik z jednego kręgu zagłębia się w ziemi do 2/3 jego wysokości. Umieszcza się go w szopie lub robi daszek w celu zabezpieczenia przed opadami. Zbiornik z jednej cembrowiny studziennej może pomieścić 250 - 300 kilogramów kiszonki .
Pasze zielone kisi się podobnie jak kapustę. Pociętą zieloną masę układa się w zbiorniku warstwami i mocno ubija, aż do jej napełnienia. Następnie przykrywa się drewnianym szczelnie dopasowanym denkiem i obciąża kamieniami. Kiszonka jest dojrzała, jeśli jej zapach jest podobny do zapachu kiszonej kapusty. Przy stopniowym skarmianiu kiszonki zbiera się ją również warstwami i każdorazowo przykrywa obciążonym denkiem. Jednorazowo wyjmuje się ze zbiornika tylko taką ilość kiszonki jaka ma być skarmiona tego samego dnia .
Autor: Marek Żyliński Rok powstania strony: 2003